محصولات و سیستم های پیچیده (CoPS)، محصولات، سیستم ها، خدمات و دارایی های زیرساختی هستند که دارای هزینه بالایی بوده و نیازمند تکنولوژی پیشرفته هستند. آن ها محصولات سرمایه ای هستند که بدنه اقتصاد و جوامع مدرن را شکل می دهند. از آنجا که این محصولات به صورت سفارشی ساخته می شوند، به توسعه این محصولات به صورت پروژه نگریسته می شود. متفاوت بودن ماهیت محصولات CoPS موجب شده نحوه ی مدیریت این پروژه ها تفاوت هایی با پروژه های معمول داشته باشد. در این پژوهش با بررسی جامع ادبیات حوزه ی CoPS از منظر مدیریت پروژه، به تفاوت های پروژه های CoPS و نحوه ی مدیریت آن ها پرداخته ایم. این مقاله به صورت مرور ادبیات نظام مند در حوزه CoPS انجام شده است. در این راستا جستجوی مقالات در پایگاه های داده فارسی و انگلیسی انجام شده است. در جستجوی اولیه 84 مقاله شناسایی شد که پس از بررسی های ثانویه و مطالعه چکیده، تعداد مقالات مرتبط به 22 مورد کاهش یافت. بر اساس نتایج بدست آمده، مدیریت پروژه های محصولات و سیستم های پیچیده از جنبه هایی نظیر مدیریت یکپارچگی، مدیریت ارتباطات، مدیریت محدوده، رویکرد برنامه ریزی و کنترل پروژه، مدیریت زمان و هزینه، مدیریت ریسک و مدیریت ذینفعان با پروژه های معمول، تفاوت دارد. بدلیل حجم عظیمی از فعالیت ها و ذینفعان درگیر، استفاده از یک رکن هماهنگ کننده در زمان عقد قرارداد در این پروژه ها سودمند خواهد بود. اگر چه مطلع نمودن ذینفعان حائز اهمیت است، اما در این پروژه ها بدلیل حضور ذینفعان متعدد، در بخش هایی از پروژه و به انتخاب مدیر پروژه باید از درگیر نمودن ذینفعان اجتناب نمود. پیش بینی ذخایر احتیاطی و مدیریتی به عنوان محل هایی برای رفع دغدغه های ناشی از افزایش هزینه ها، یکی از راهکارهای پیشنهادی برای مدیریت هزینه است. پیاده سازی سیستم های هشدار سریع برای مواجهه با ریسک پروژه های CoPS نیز در مدیریت ریسک این پروژه ها بکار می رود. در انتهای تحقیق، بر اساس مطالعات صورت گرفته روی ادبیات روندهای تحقیقاتی بیشتر در کشور پیشنهاد شده است.

شایستگی مدیران پروژه و آموزش مبتنی بر شایستگی در سازمان های پروژه محور از اهمیت بالایی برخوردار است و تضمین کننده کسب موفقیت در اجرای پروژه ها می باشد. با توجه به ریسک ها و خطراتی که پروژه های نفتی با آن روبرو هستند، توسعه کارکنان و مدیران پروژه امری ضروری است و طراحی برنامه های آموزش و بهسازی می بایست حول محور نیازهای واقعی و فوری پروژه شکل بگیرند. هدف از این پژوهش ارائه الگویی جهت آموزش و توسعه کارکنان در پروژه های پیچیده کشور(با تاکید بر شرکت نفت و گاز پارس) می باشد. بدین منظور با مبنا قراردادن رویکرد تلفیقی، روش های تحقیق اسنادی، دلفی و بهینه کاوی برای پاسخگویی به سوالات مختلف پژوهش استفاده شده اند. اعتباربخشی نتایج تحقیق با بکارگیری راهبرد بازبینی اعضا و ممیزی همگنان صورت گرفت. برمبنای نتایج تحقیق، راهبرد کلی حاکم بر نظام آموزش مدیریت پروژه در شرکت نفت و گاز پارس ماهیت خطی دارد که در تباین با ماهیت پیچیده پروژه های این شرکت قرار می گیرد. لذا تاکید بر استخراج نیازهای آموزشی از منابع چندگانه با راهبردهای هدف محور و خطامحور، طراحی آموزشی نظام مند و انعطاف پذیر، تدوین طرح توسعه فردی، و ارزشیابی مبتنی بر هدف و عملکرد در تدوین الگوی پیشنهادی مبنا قرارگرفته است.

امروزه در اغلب سازمان های مبتنی بر پروژه، مدیران پروژه با چالش ها و مشکلات فراوانی مواجه هستند. پروژه ها فرآیندهای راهبردی سازمانی هستند که برای دستیابی به اهداف کسب وکار انجام می شوند. پژوهش ها حاکی از آن است که بسیاری از سازمان ها در اجرای پروژه ها به اهداف از پیش تعیین شده کسب وکار، دست پیدا نمی کنند. بنابراین، به منظور کاهش و کنترل این چالش ها در پروژه ها بایستی رویکرد از مدیریت سنتی به مدیریت راهبردی تغییر یابد تا پاسخگوی بهینه سازی عملکرد و موفقیت یک پروژه گردد. مدیریت راهبردی پروژه سازمان ها را در جهت دستیابی بهتر به اهداف سازمانی سوق می دهد. در نتیجه، سازمان ها به منظور دستیابی به مزیت رقابتی و عملکرد بهتر باید یک چارچوب برنامه ریزی و اجرایی مناسب، مطابق با رویکرد راهبردی داشته باشند. مدیران و تیم های پروژه باید یاد بگیرند که چگونه به جنبه های کسب وکاری پروژه ها و حمایت از راهبرد شرکت، بجای تمرکز سنتی بر دستیابی به اهداف زمانی، بودجه ای و عملکردی توجه نمایند. در این مقاله که با روش مطالعه کتابخانه ای انجام شده است، توصیفی از مفهوم مدیریت راهبردی پروژه و تفاوت آن با مدیریت کلاسیک پروژه ارائه می گردد. سپس مدل های مدیریت راهبردی پروژه که به سازمان ها در دستیابی به موفقیت پروژه ها و خلق مزیت رقابتی کمک می کند، بررسی شده است. در نهایت، نتیجه گیری شده است که سازمان ها به منظور دستیابی به مزیت رقابتی، اطمینان از موفقیت پروژه ها و عملکرد بهتر باید به جنبه های راهبردی مدیریت پروژه توجه نمایند و فرآیندهای مدیریت راهبردی پروژه را در سازمان اجرا کنند.

هدف-ارتقاء دانش در مورد چگونگی اثرپذیری و پیاده سازی فرایند تغییر و رهبری آن در محیط پیچیده ای که سازمان های دولتی در آن فعالیت دارند. روش-ترکیب سه اداره دولتی در مشهد برای مطالعه موردی انتخاب شد. این ادغام در محیطی انجام شد که با پیشرفت تدریجی فرآیند پیاده سازی به طور فزاینده پیچیده تر شد. روش اصلی جمع آوری داده ها، مصاحبه با مدیرانی بود که در حوزه تغییر سازمانی مشارکت داشتند. در کل، 19 مصاحبه انجام شد. مصاحبه ها با استفاده از نرم افزار Atlas. ti کدگذاری شدند. یافته ها-تحلیل ها نشان می دهد که درجه بالایی از پیچیدگی محیطی سازمان های دولتی را مجبور به اتخاذ یک رویکرد برنامه ریزی شده، از بالا به پایین نسبت به تغییر می کند، در حالی که اثربخشی چنین رویکردی به تغییر هم زمان از سوی یک محیط پیچیده محدود می شود. علاوه بر این فعالیت های معمول رهبری تغییر برای پیاده سازی تغییر در یک محیط پیچیده کافی نیست. به منظور غلبه بر وابستگی محیطی و حفظ روند در فرآیند تغییر، مدیران دولتی باید با محوریت توجه به محیط خارجی در فعالیت های رهبری درگیر باشند. نوآوری-فرضیه ها را می توان در تحقیقات بعدی آزمون کرد و به عنوان نقطه شروع، بستری را برای تحقیقات آینده در حوزه مدیریت تغییر در سازمان های دولتی فراهم می کند. تمرکز بر حین فرایند و عدم اکتفا به بازخوردهای بعد از فرایند و طرح واره های پیش از فرایند وجه تمایز پژوهش حاضر است.

هدف: در کل چرخه حیات پروژه های پیچیده، شناسایی و ارزیابی و فرایند اولویت بندی پاسخ به ریسک، برای مدیریت مؤثر، بسیار ضروری و دشوار است. تجربه نشان داده است که موضوع پیچیدگی و ریسک های ناشی از آن، به دلیل داشتن سهمی بزرگ در شکست پروژه ها از منظر هزینه و زمان، همواره دغدغه مدیران پروژه بوده است. ارتباط میان پیچیدگی پروژه و مدل سازی ریسک های ناشی از آن، هدف این مطالعه است تا به دریافت وابستگی بین آن ها و اهداف پروژه، کمک کند. روش: در گام نخست، به بررسی تاریخچه و مفهوم پروژه های پیچیده در ادبیات موضوع پرداخته شد و عوامل بالقوه ایجاد ریسک با توجه به ریشه های پیچیدگی در پروژه شناسایی شدند؛ سپس با توجه به نوع قرارداد پروژه، برای فعالیت های متفاوت پاسخ به ریسک و یافتن نزدیک ترین گزینه بهینه از منظر شاخص های مالی، مدلی جامع پیشنهاد شد. برای آزمایش مدل، ریسک های یک پروژه موردی، بررسی شد و برای هر یک از ریسک ها، نمودارهای شاخص هزینه پاسخ به طور جداگانه محاسبه و ترسیم شد. یافته ها: مطالعات میدانی نشان داد که ریسک ها به طور یکسان بر همه ابعاد پروژه تأثیر نمی گذارند. تأثیر ریسک هم به رویداد ریسک و هم به اقدام های مدیریتی در برخورد با رویداد احتمالی و زمان‏بندی آن بستگی دارد. تأثیرهای هزینه ای آن نیز، به صورت آبشاری در سازمانی که پروژه اجرا می‏شود، تأثیر می گذارد. نتیجه گیری: در پروژه های پیچیده ساختمانی، از میان معیارهای ایجادکننده پیچیدگی، سه معیار محتوا، سازمان دهی و محیط خارجی پروژه، بیشترین ایجادکننده ریسک شناسایی شدند.